• Monografia wsi Jarosławiec

      • Monografia wsi Jarosławiec


        Wiele na polskiej ziemi zmieniło się i zmienia.
        Mijają stulecia, a Polska rośnie wśród zmiennych kolei losów,
        jak ten wielki dziejowy dąb, ze swoich korzeni.
        To jest wielkie dziedzictwo, z którym idziemy w przyszłość”

        Jan Paweł II — Sopot 5 czerwca 1999 r.

        SPIS TREŚCI

        I. Ogólna charakterystyka;
        II. Klimat i warunki glebowe;
        III. Etymologia nazwy wsi;
        IV. Na kartach historii;
        V. Jarosławiec dzisiaj;
        VI. Mieszkańcy i ich zajęcia;
        VII. Z dziejów szkoły;
        VIII. Parafia Rzymsko — Katolicka;
        IX. Zabytki;
        X. Bibliografia

        I. Ogólna charakterystyka

        Wieś Jarosławiec położona jest w gminie Sitno, powiatu zamojskiego. Leży na wschód od Zamościa (w odległości około 10 kilometrów) i graniczy z takimi miejscowościami jak: Stabrów, Karp, Boży Dar (gmina Sitno) oraz Łabuńki Drugie (gmina Łabunie), Miączyn, Szopinek i Jatutów (gmina Zamość).
        Cały teren gminy Sitno położony jest w południowo wschodniej części tzw. Padołu Zamojskiego. Tylko niewielki, północno-wschodni skrawek jej obszaru leży w obrębie Działów Grabowieckich, które razem z Padołem Zamojskim wchodzą w skład Wyżyny Lubelskiej. Wieś Jarosławiec leży w południowo — zachodniej części gminy.
        Przez Jarosławiec przebiega główny trakt komunikacyjny o charakterze drogi międzynarodowej Zamość — Hrubieszów — przejście graniczne Zosin oraz międzynarodowy szlak kolejowy Linii Hutniczo — Siarkowej.


        II. Klimat i warunki glebowe


        Na terenie miejscowości Jarosławiec dominują gleby bielicowe wytworzone z lessów.
        Pod względem przydatności rolniczej gleb określa się, że są to gleby pszenne tj. klasy ula, lub i II, na których można uprawiać wszystkie rośliny a wartość zbiorów zależy głównie od nawilgocenia i uregulowania stosunków wodnych.
        Tereny wsi Jarosławiec są zdecydowanie równinne, pozbawione dużych cieków wodnych, tylko na pograniczu Jarosławca, Stabrowa, Sitna przepływa Czarny Potok (prawy dopływ Łabuńki).
        Prawie cały teren miejscowości jest pozbawiony lasów, tylko w południowo- wschodniej części, na granicy z wsią Boży Dar i Mocówka występują drobne skupiska leśne, złożone z drzew mieszanych.
        Klimat tego terenu jest typowy dla klimatu kontynentalnego, charakteryzującego się mroźnymi zimami i gorącym latem. Opady atmosferyczne należą do stosunkowo dużych i wynoszą w ciągu roku około 600 milimetrów. Specyficzną cechą tego terenu jest przeważnie nieco odmienna temperatura od tej spoza Padołu Zamojskiego. Masy powietrza bowiem, zwłaszcza o niskich temperaturach, gdy dostają się na obszar Padołu, zachowują się bardziej stabilnie, niezbyt łatwo mogą się wydostać z obszaru tej wklęsłej formy.


        III. Etymologia nazwy wsi


        Nazwa Jarosławiec jest nazwą dzierżawczą typu patronimicznego i najprawdopodobniej pochodzi od imienia Jarosław. Pochodzenie tego typu nazw jest stosunkowo późne, głównie powstawały w XIX wieku, ale występowały już od XV wieku.
        Pierwotna nazwa Jarosławca to Wola Stabrowska. Nazwa ta wskazuje na starszeństwo sąsiedniego Stabrowa względem Jarosławca. Człon Wola w nazwie wyraża bowiem stosunki prawno — gospodarcze dotyczące nowo założonej osady —tzn. przez pewien czas osada była wolna od powinności wobec dworu lub Kościoła (w tym przypadku w Stabrowie). Terminy Wola i zdrobnienie Wólka wiążą się z osadnictwem polskim. Wsie o tej nazwie zaczęły powstawać już w XV wieku, a Jarosławiec jako młodszy od Stabrowa musiał powstać na pewno po 1464 roku (pierwsza wzmianka o Stabrowie).


        IV. Na kartach historii


        Pierwsze ślady osadnictwa z terenu dzisiejszego Jarosławca pochodzą z epoki brązu i należą do ludności, która archeolodzy określili jako kultura trzciniecka (1600- 1200 rok przed naszą erą). Są to dwie osady rozpoznane na podstawie znalezionych fragmentów naczyń glinianych
        Z epoki brązu pochodzą także ślady kultury łużyckiej (1200-400 rok przed naszą era). Osadnictwo rozwijało się także w okresie wpływów rzymskich. Inne znaleziska wskazują też na rozwój osadnictwa na tym terenie w okresie wczesnego Sredniowiecza, szczególnie od Xi do XIII wieku.
        Najstarsza wzmianka źródłowa dotycząca Jarosławca (Woli Stabrowieckiej) pochodzi z 1531 roku, kiedy to wieś leżąca w powiecie grabowieckim należała do łacińskiej parafii w Sitańcu, powstałej prawdopodobnie jeszcze przed 1434 rokiem.
        Od końca XVI wieku Jarosławiec administracyjnie należał do ziemi chełmskiej województwa ruskiego. Według rejestru poborowego z 1578 roku właścicielką Jarosławca (po raz pierwszy użyta taka nazwa miejscowości) była Anna Stabrowska. Wieś liczyła wówczas 8 łanów (134,4 ha) gruntów uprawnych, mieszkało w niej ośmiu zagrodników z ziemią i jeden komornik. (mapa XVI wiek)
        Z epoki brązu pochodzą także ślady kultury łużyckiej (1200-400 rok przed naszą era). Osadnictwo rozwijało się także w okresie wpływów rzymskich. Inne znaleziska wskazują też na rozwój osadnictwa na tym terenie w okresie wczesnego Sredniowiecza, szczególnie od Xi do XIII wieku.
        Najstarsza wzmianka źródłowa dotycząca Jarosławca (Woli Stabrowieckiej) pochodzi z 1531 roku, kiedy to wieś leżąca w powiecie grabowieckim należała do łacińskiej parafii w Sitańcu, powstałej prawdopodobnie jeszcze przed 1434 rokiem.
        Od końca XVI wieku Jarosławiec administracyjnie należał do ziemi chełmskiej województwa ruskiego. Według rejestru poborowego z 1578 roku właścicielką Jarosławca (po raz pierwszy użyta taka nazwa miejscowości) była Anna Stabrowska. Wieś liczyła wówczas 8 łanów (134,4 ha) gruntów uprawnych, mieszkało w niej ośmiu zagrodników z ziemią i jeden komornik. (mapa XVI wiek)
        W dokumentach spotyka się informacje, że część Jarosławca zakupił kanclerz
        Jan Zamoyski od Wojciecha Stabrowskiego w 1578 roku, a w 1581 roku pozostałą
        część należącą do Stanisława Dunikowskiego i jego żony Elżbiety ze Stabrowa.
        W tym samym czasie zostały zakupione i włączone do założonej Ordynacji
        Zamoyskich wsie: Janowiec, Sitaniec, Nielisz i Stabrów. Przypuszcza się, że za każdą
        z wymienionych wsi płacił około 4,7000 złotych polskich.
        Majątek Jarosławiec został później włączony do horyszowskiego klucza
        ordynackiego.
        W historii Jarosławca bardzo znaczącym jest rok 1580, kiedy to 10 kwietnia
        w folwarku jarosławieckim Jan Zamoyski wydał akt lokacyjny Zamościa.
        Przygotowany uprzednio dokument ogłosił tu w obecności licznego grona przyjaciół i zwolenników, z których siedmiu starannie dobranych urzędników województwa
        bełskiego i ziemi chełmskiej, pełniło rolę świadków. 12 czerwca decyzje Jana Zamoyskiego potwierdził w Wilnie król Stefan Batory.
        W rękach Zamoyskich Jarosławiec szybko nabierał blasku. Według przekazów z lat 1590, 1591, 1605 był to już pokaźny folwark z pasieką, stawami rybnymi i małym sadem.
        Za czasów Tomasza Zamoyskiego, kanclerza i hetmana wielkiego koronnego, syna Jana Zamoyskiego, Jarosławiec wchodził w skład klucza nowozamojskiego. W latach 161 8-1638 ordynację zamojską tworzyło dziesięć kluczy. Prócz kluczy nowozamojskiego i starozamojskiego, wszystkie inne włości były z reguły wydzierżawione. Wsie wchodzące w skład klucza nowozamojskiego (między innymi Jarosławiec, Żdanów, Horyszów) pozostały w zarządzie urzędników ordynackich kierowanych przez podskarbiego.
        Do obowiązków nałożonych na wszystkie dzierżawy ordynackie należało płacenie rat.
        Dobra starozamojskie i nowozamojskie miały za zadanie dostarczanie tzw. stacji. W ciągu roku wyznaczano ich czternaście. W skład stacji wchodziły produkty wiejskie: mąka, kasza, groch, drób, owies itp. Ze względu na bliskie położenie Jarosławca od Zamościa obowiązkiem folwarku było dostarczanie cegły na konserwację murów miejskich. Istnieje przypuszczenie, że w tym okresie została założona pierwsza cegielnia.
        Wzmiankuje się w 1715 roku, że przy drodze z Zamościa do Hrubieszowa stała karczma i działał browar, a w 1797 powstała nowa karczma — zajezdnia.
        W latach 1830-31 Zamość, a z nim okoliczne wsie odegrały ważną rolę w wojnie Królestwa Polskiego z Rosją.
        W pierwszej dekadzie lutego na teren Zamojszczyzny i Lubelszczyzny wkroczył jeden z oddziałów lewego skrzydła armii feldmarszałka Iwana Dybicza, a mianowicie czterotysięczny korpus kawalerii pod dowództwem gen. Cypriana Krautza. Oddziały Straży Bezpieczeństwa i Gwardii Ruchomej nie stanowiły żadnej przeszkody dla wojsk rosyjskich.
        Największy opór stanowiła twierdza zamojska, w której stała silna załoga 3987 żołnierzy.

        Zadaniem okolicznych wsi m.in. Jarosławca było dostarczanie żywności dla stacjonujących żołnierzy.
        Podobną rolę miał do spełnienia Jarosławiec w marcu 1831 roku, 13 marca 1831 roku Dwernicki wkroczył Bramą Lwowską do twierdzy, witany przez komendanta pułkownika Jana Krysińskiego i kompanię saperów. W Zamościu piechota zajęła przedmieście czyli tzw. Nowe Miasto oraz dawny obóz letni brygady strzelców pieszych. Artyleria weszła do twierdzy, szwadrony kawalerii rozlokowały się po wsiach: Żdanów, Mokre, Płoskie, Wysokie, Łapiguz, Jarosławiec i Łabuńki. Okoliczne wsie Zamościa min Jarosławiec miały za zadanie zapewnienie żywności i furażu dla załogi zamojskiej twierdzy.
        W latach 1880 — 1904 wieś i folwark Jarosławiec należały do dóbr Horyszów Polski powiat zamojski, gmina Zamość, parafia Sitaniec.
        Wieś liczyła pięć domów dworskich, 40 włościańskich. W tym czasie w Jarosławcu było 335 katolików, 32 prawosławnych.

        W 1892 roku wieś liczyła 367 mieszkańców, w tym 32 wyznania prawosławnego, oraz posiadała 1014 morgów ziemi i 40 gospodarstw. W tym czasie folwark liczył 5 domów dworskich. Na nie datowanym planie z II połowy XIX wieku, przechowywanym w Archiwum Ordynacji Zamojskiej widać, że zespół dworski składał się z kilkunastu budynków.

        W 1918 roku wieś Jarosławiec i dwa folwarki należały do parafii Horyszów Polski, gdyż 24 lutego 1918 roku w Horyszowie Polskim powstała parafia rzymskokatolicka.
        W tym czasie wielu prawosławnych z Jarosławca przechodziło na wiarę rzymsko-katolicką m. in.
        Michał Bieliński (22 stycznia 1922 rok, lat 25)
        Włodzimierz Koczułap (16 listopada 1924 r., lat 23)
        Eustachy Swist (11 kwietnia 1924 r., lat 23)

        W latach 1918-1936 z Zamościa do Hrubieszowa przebiegała droga utwardzona tylko do granicy Nowego Miasta, a od granicy, przez Jarosławiec w stronę Hrubieszowa istniał tylko błotnisty szlak.
        Wzdłuż gruntowej drogi istniała gęsta zabudowa wsi Jarosławiec.
        W 1936 roku rozpoczęto przeprowadzanie komasacji gruntów. W tym czasie powstały kolonie. Na scalone działki część gospodarstw przeniosła się już w 1938 roku.
        Według spisu parafialnego z 9 grudnia 1931 roku w Jarosławcu było:
        851 katolików,
        9 greko-katolików,
        nie było Żydów i prawosławnych.

        Z inicjatywy dziedzica Zygmunta Kiełczewskiego w 1925 roku utworzono straż pożarną.
        W skład pierwszego zarządu weszli:
        Józef Semczuk — naczelnik
        Józef Piłat — z-ca naczelnika
        Jan Szroga — skarbnik.

        W tym też roku zakupiono podstawowy sprzęt gaśniczy (sikawki i beczkowóz) oraz
        rozpoczęto budowę strażnicy.
        Do 1928 r. w Jarosławcu istniała trzyklasowa Publiczna Szkoła Powszechna.
        28 listopada 1928 r. podjęto decyzję o reorganizacji szkoły z trzyklasowej na
        sześcioklasową (szósta klasa 2 lata). Nauka odbywała się w wynajętych izbach.
        14 lutego 1936 r. odbyło się zebranie Komitetu Wykonawczego budowy
        Publicznej Szkoły Podstawowej, na którym zdecydowano, że ma być to szkoła murowana 5-izbowa.
        Kierownikiem szkoły w 1936r. była pani Szwarnowska.
        Skład Komitetu Wykonawczego budowy szkoły:
        Jasiewicz Józef - przewodniczący,
        Szwarnowski Jan - z-ca przewodniczącego,
        Sieczka Szymon - skarbnik.
        W latach 1937-1938 budynek został częściowo wykończony i we wrześniu 1938 r. rozpoczęto w nim naukę. Prace wykończeniowe przerwał wybuch wojny.
        Przez wieś Jarosławiec przebiegała linia frontu. Atakujące kolumny niemieckie z rejonu Zamościa musiały przełamać polską linię obrony w rejonie Horyszów – Cześniki. Wiele domostw wtedy spłonęło, jednakże budynek szkoły ocalał.
        Słabsze liczebnie siły polskie po bohaterskiej walce wycofały się na Hrubieszów. Po załamaniu się obrony polskiej, Jarosławiec zajęli Niemcy.
        Po zakończeniu walk ludność powróciła z rozproszenia i zajęła się reperacją swoich zniszczonych domostw oraz sprzątnięciem z pól resztek plonów.
        Władze niemieckie budynek szkoły przeznaczyły na kwatery dla oddziałów żandarmerii. Ponieważ budynek był niewykończony i nie mógł pomieścić dość licznego oddziału, pozostałe sale wykończyli Niemcy i do lipca 1944 r. cały gmach szkoły zajmowali Niemcy.
        Trudno było w tym stanie prowadzić normalną pracę w szkole i dlatego nauka miała charakter dorywczy ponieważ trudno było znaleźć jakiś lokal zastępczy w spalonej i zdewastowanej wsi.
        Po pokonaniu Polski, Niemcy uznali ziemie polskie jako swoją własność. Stosując taką politykę wobec ziem polskich, mieli również swe plany odnośnie powiatu zamojskiego. Miasto Zamość miało stać się odtąd miastem niemieckim, w którym w pierwszej kolejności mieli być wytępieni Żydzi, a następnie Polacy.
        Jednakże nie tylko miastem Niemcy się interesowali lecz także okolicą, a w szczególności wschodnią częścią powiatu zamojskiego. W tej części właśnie rozciągają się żyzne gleby lessowe.
        Jarosławiec leżący w tej części powiatu, a przy tym leżący w pobliżu Zamościa, był dobrym miejscem dla realizacji niemieckich planów kolonizacyjnych.
        19 grudnia 1942 r. z parafii Horyszów wysiedlono następujące wsie: Horyszów Polski, Wólka Horyszowska, Bożydar, Cześniki, Jarosławiec, Sitno, Kol. Sitno. Z tych Wsi mieli pozostać tylko robotnicy, którzy mieli pracować dla niemieckich kolonistów (czarnych-yolks).
        Mieszkańcy Jarosławca biernie nie poddawali się represjom okupanta i poczęli czynnie brać udział w tworzącym się ruchu oporu na Zamojszczyźnie.
        W 1941r. w obwodzie zamojskim zaczęto organizować SOP (Służba Ochrony Powstania). Funkcję inspektora zimą 1942 r. otrzymał kierownik szkoły w Jarosławcu Andrzej Przyworski (pracował w szkole od listopada 1940 r.)
        W szkole w Jarosławcu dosyć często odbywały się narady dowództwa AK obwodu zamojskiego.
        Kierownik szkoły miał blankiety „kennkart” i wykonywał dla ludzi z ruchu oporu fałszywe dowody osobiste.
        W Jarosławcu istniała grupa zbrojna podporządkowana dowództwu w Nowej Osadzie. Komendantem tej grupy był Paweł Piłat. Do jego grupy należeli:
        Jan Jasiewicz (Wisła)
        Aleksander Piłat (prowadził szkolenie sanitarne w lesie łabunieckim)
        Władysław Malowany i jego bracia Wincenty i Eugeniusz (wszyscy zginęli)
        Henryk Kołodziejczuk
        Feliks Piłat
        Grzegorz Ożóg (kował)
        Andrzej Gałaszkiewicz (zmarł podczas przesłuchań w gestapo).
        W łączności terenowej pracowała: nauczycielka Julia Paczosówna (Sarna) i jej siostra Janina
        Leokadia Kierepkówna „Bruzda” (zagazowana w samochodzie w Lublinie), Józef Szajnodzki (sołtys wsi, woził pocztę do Andrzeja Wojtasa pracownika urzędu gminnego Nowej Osady).
        W szkole pod podłogą w mieszkaniu kierownika szkoły Andrzeja Przyworskiego zainstalowane było radio. Wiadomości radiowe pisane na maszynie roznosiły córki kierownika Jadwiga i Helena (żona również działała w ruchu oporu).
        Ofensywa Armii Czerwonej zmusiła Niemców do odwrotu, a w lipcu 1944 r. województwo lubelskie zostało wyzwolone spod okupacji niemieckiej.
        Trudno ustalić dokładnie dzień i godzinę wkroczenia wojsk radzieckich do Jarosławca, w każdym razie faktem jest, że nastąpiło to w drugiej połowie lipca.
        Powracająca do Jarosławca ludność polska w latach 1944 — 45 r. znalazła się w trudnych warunkach. Koloniści niemiecki wyjeżdżając zabrali ze sobą inwentarz żywy, co wartościowsze przedmioty, a czego nie mogli zabrać zniszczyli. Głównie narzędzia rolnicze, które nadawały się tylko na złom.
        Wiele domów i budynków gospodarczych zostało rozebranych, gdyż Niemcy przydzielali jednej rodzinie dwa przyległe gospodarstwa, wobec tego nowy użytkownik rozbierał budynki według niego zbędne i w ten sposób wiele rodzin powróciło na gołą Ziemię.
        Szkoła również ulegała zniszczeniu, gdyż Niemcy oblali budynek benzyną i podpalili go. O żadnym ratunku nie mogło być mowy, ponieważ w tym czasie ludności polskiej nie było. Zamiast dawnego gmachu stały osmalone ściany z pustymi oczodołami okien i sterczały ku górze szczątki kominów świadczące o barbarzyństwie. Mimo takich warunków należało rozpocząć pracę z młodzieżą. Znaleźli się nauczyciele, którzy rozpoczęli zapisy młodzieży w wieku szkolnym. Przejściowo zebrano dzieci w Kolonii Stabrów, gdzie znajdował się budynek podworski. Jednakże w takich warunkach trudno mówić o właściwej pracy. Brak było sprzętów, tablic, książek, zeszytów, nie mówiąc już o sprawach bytowych nauczycieli, którzy często nie mieli co jeść i gdzie mieszkać.
        Folwark Jarosławiecki na mocy dekretu PKWN z dnia 6.IX. 1944 r. został przyjęty od Maurycego Zamojskiego na cele reformy rolnej (od 9.XII. 1946 r. — właścicielem byłego folwarku został Skarb Państwa).
        Z reformy rolnej Ziemię otrzymali:
        Antoszczak Mikołaj 4 ha
        Dragan Jan 4 ha
        Kusik Jan 4 ha
        Sokołowski Leon 4 ha
        Kulas Andrzej 4 ha
        Zawada Szczepan 4 ha
        Gromek Józef 4 ha
        Mazurek Jakub 3 ha
        Parol Franciszek 3 ha
        Kulas Adam 3 ha
        Śmigon Michał 3 ha
        Śmigon Adam 3 ha
        Dudzik Stanisław 3 ha
        31 grudnia 1949 r. ks. bp. Piotr Kałwa erygował parafię Św. Krzyża
        w Zamościu określając terytorium po ul. Orlą i Zacisze na przedmieściu oraz wsie
        Jarosławiec po szkołę, Szopinek, Kalinowice, Jatutów, Panieńskie i Pniówek.
        Od tej pory wieś Jarosławiec należała do dwóch parafii: Św. Krzyża w Zamościu
        i Podniesienia Krzyża w Horyszowie Polskim.


        V. Jarosławiec dzisiaj


        Na terenie Jarosławca obecnie wyróżnia się kilka nazw lokalnych: Kolonia
        Górna, Za Torem, Reforma, Stara Wieś, Przy Szosie, Koszarka.
        Wieś zajmuje powierzchnię 1074,20 ha.
        Z danych z 2002 roku wiadomo, że wieś liczy 1321 mieszkańców i jest największym
        pod względem mieszkańców sołectwem w gminie Sitno.
        Struktura wiekowa mieszkańców Jarosławca:

        Do 18 lat - 379
        18-25 - 160
        26-30 - 
        90
        31-35 -
        77
        36-50 - 
        310
        51-65 - 
        150
        Powyżej 65 lat - 
        154
         
        Jak z powyższych danych wynika dzieci i młodzież ucząca się (tzn. w wieku do
        25 lat) stanowią blisko 41 % liczby mieszkańców, ludność w wieku produkcyjnym
        około 50%, zaś w wieku emerytalnym - 10%. Przewidywany jest wzrost liczby mieszkańców do około 1770 osób. Warunki mieszkaniowe ludności uległy w ostatnich 20 latach zmianom na lepsze.
        Wyjątek stanowią stare domy.
        Gospodarkę mieszkaniową Jarosławca tworzą głownie prywatne domy jednorodzinne i domy wielorodzinne dla 48 rodzin na terenie byłego Zakładu Rolnemu PGR.
        W 1992 roku na obszarze 23 hektarów przejętych przez gminę z Agencji Własności Rolnej Skarbu Państwa zaczęło powstawać osiedle domków.
        Głównym źródłem utrzymania mieszkańców Jarosławca jest rolnictwo. Na terenie Wsi występują zróżnicowane pod względem powierzchni gospodarstwa od 2 do 15 ha. Dużą częścią użytków rolnych zarządza Agencja Własności Rolnej Skarbu Państwa.
        Jarosławiec posiada jedną z największych w regionie powierzchni pod szkłem.


        VI. Mieszkańcy i ich zajęcia


        Rzemiosło usługowe i wytwórcze słabo rozwinięte. Zakłady usługowe:
        3 prywatne firmy przewozowe
        2 zakłady mechaniki pojazdów (zatrudniające 2-3 osoby)
        zakład produkcji sprzętu gospodarstwa domowego.
        Handel na terenie Wsi to kilka sklepów z artykułami spożywczymi i gospodarstwa domowego. Bliskie sąsiedztwo Zamościa sprawia, że słaby rozwój handlu na terenie wsi nie stanowi dużego utrudnienia dla mieszkańców sołectwa.


        VII. Z dziejów szkoły


        Do 1928 roku w Jarosławcu istnieje trzyklasowa Publiczna Szkoła Powszechna.
        1928 — reorganizacja szkoły z trzyklasowej na sześcioklasowaj dzieci uczą się w wynajętych izbach. Kierownik szkoły: p. Kurpiński inicjuje budowę szkoły
        1936 — rozpoczęcie budowy szkoły, kierownictwo szkoły przejmuje pani Szarnowska;
        1938 — pierwsze lekcje w nowej szkole;
        1939 - 44 — lata okupacji; w szkole stacjonują oddziały żandarmerii niemieckiej;
        1944 — Niemcy wycofują się z Jarosławca, podpalają budynek szkoły;
        Okres powojenny — dzieci uczą się w budynku podworskim w Kolonii Stabrów, funkcję kierownika szkoły pełni August Kaźmir;
        1951-52 — funkcjonuje siedmioklasowa szkoła podstawowa; funkcję kierownika szkoły pełni Eugeniusz Grzejszczak;
        1965 -66— reforma szkolna tworzy ośmioklasową szkołę podstawową
        1968 - 69 — w szkole uczy się 282 uczniów i pracuje 13 nauczycieli, kierownictwo obejmuje Stanisław Wnuk;
        1969 -70 — zostaje oddany do użytku „mały budynek”, w którym mieszczą się dwie sale lekcyjne;
        1977 — uroczyste nadanie szkole imienia Marii Dąbrowskiej i przekazanie sztandaru szkoły;
        1978 - 79— stanowisko Gminnego Dyrektora Szkół objęła Maria Smoląg;
        1984 - 85— funkcje dyrektora szkoły obejmuje Krystyna Hałucha;
        1985 — oddanie do użytku trzech sal lekcyjnych i dwóch mieszkań dla nauczycieli;
        1991 - 92 — na stanowisko dyrektora szkoły powołana zostaje Teresa Baran;
        1993 — założenie instalacji gazowej w szkole;
        1994 - 95— oddanie boisk sportowych;
        1996 - 97 — znaczna poprawa warunków nauki, oddanie do użytku nowego skrzydła z czterema salami lekcyjnymi i sanitariatami;
        1997 - 98 — nowy korytarz łączy wszystkie budynki szkolne w całość; funkcjonuje nowa kuchnia szkolna z jadalnią;
        1998 — przekazanie przez Ministerstwo Edukacji Narodowej pracowni internetowej,
        1998 - 99— dalsza rozbudowa szkoły — powstaje sala gimnastyczna z zapleczem i dwie
        nowe sale;
        1999 - 2000 — Reforma szkolna — powstaje sześcioletnia szkoła podstawowa i gimnazjum, funkcję dyrektora obu szkół pełni Teresa Baran;
        Stary i nowy budynek szkoły
        2000 — oddanie do użytku sali gimnastycznej.


        VIII. Parafia Rzymsko – Katolicka


        W okresie powojennym wieś Jarosławiec przynależała do dwóch parafii.
        Część Jarosławca — od strony Zamościa do szkoły — przynależała do Parafii Rzymsko
        — Katolickiej pod wezwaniem Świętego Krzyża w Zamościu, a od szkoły w stronę
        Hrubieszowa do Parafii Rzymsko — Katolickiej pod wezwaniem Podwyższenia Krzyża
        Świętego w Horyszowie Polskim.
        Na początku lat osiemdziesiątych podjęto decyzję o budowie kościoła. W 1982 roku działkę pod jego budowę podarowała rodzina Gruszków i już w 1983 roku zalano fundamenty przyszłej świątyni.
        Dużo trudu w budowę kościoła włożył ks. Czerwonka, który prowadził jego budowę z ramienia Parafii p. w. Świętego Krzyża w Zamościu.
        Poświęcenie kościoła pod wezwaniem Najświętszego Serca Jezusowego nastąpiło w 1986 roku.
        Dekret o utworzenie parafii wydany został 9 maja 1990 roku, a jego pierwszym proboszczem został pracujący w kościele wówczas ks. Mieczysław Filip. Do parafii Jarosławiec należą miejscowości: Jarosławiec (Górny, Reforma, Zakład Rolny, Osiedle), Łabuńki Drugie, część Mocówki i część Stabrowa (Górny, Reforma). Obecnie proboszczem parafii jest ks. Tadeusz Bastrzyk.

        IX. Zabytki

        Z zabytków, które przetrwały do dzisiaj, na uwagę zasługuje pozostałość zespołu dworskiego tzw. rządcówka.
        Została ona zbudowana w II połowie XIX wieku i zachowała się po drobnych przebudowach do dziś. Jest to obiekt murowany z cegły, parterowy, z użytkowym poddaszem.
        W 1983 roku rządcówka i otaczający ją park została wpisana do rejestru zabytków. Park jest już bardzo zniszczony. Pozostało po nim około 200 drzew, jedenastu gatunków. Do ciekawszych zachowanych drzew należą: dwa modrzewie europejskie i dąb szypułkowy.


        Opracował: Marian Hałucha